Tôi định viết về ba sau đám tang mà sao cứ ngần ngừ hoài . Ba đi nhanh tôi trở về không kịp thấy ba lần cuối. Chưa chi mà nước mắt đã lưng tròng rồi thì làm sao mà viết được. Coi như Tết 2007 là gặp BA lần cuối.Tôi bước lên xe nước mắt rưng rưng nhưng không dám nhìn lại , vì tôi biết ba cũng đang khóc. Ba dễ khóc lắm, vui cũng khóc mà buồn cũng khóc.
Đám cưới cũng khóc mà đám ma cũng khóc. Nhưng tính Ba thì nóng như Trương Phi. Hồi xưa cả nhà từ má đến mấy chị em trong nhà đều sợ và không bao giờ dám ngồi chung bàn ăn cơm với Ba .
Giọng ba rất lớn, mỗi lần la là hàng xóm đều nghe. Vì một bầy con gái mà sáng nào ông già cũng phải hét lên, tụi bay dậy chưa, con gái gì mà ngủ trưa, làm sao kịp giờ đi học...vậy là cả đám ra đánh răng rửa mặt, rồi mạnh ai nấy chuồn, Ba cũng đã đi ra Công trường từ lâu.

Tôi thì coi như được ba thương nhất, vì đứa con gái đầu đã trải qua nhiều đoạn đường gian khổ của Ba. Nhiều kỹ niệm vui buồn khi Ba mới ra tù (45-46..) chỉ có mình tôi là đứa con biết chia xẻ. Rồi tôi đi học từ lớp NĂM cho tới lớp NHẤT, một mình ba đưa đón, những đêm tôi đi học về khuya...Có một ông ma đi đằng trước mà tôi vẫn yên tâm đi theo đàng sau, không nói lời nào cho đến khi ông ma mở cửa vô nhà, tôi leo lên giường ngủ mà cũng không biết chắc là ai cho đến bây giờ. Sau này chúng tôi lớn lên, đứa nào cũng kiếm việc làm phụ giúp gia đình.

Tôi nhớ hồi tôi lảnh tháng lương đầu tiên đưa cho má, Ba biểu đưa lại cho tôi, vì ba nói tội nghiệp nó, mới lảnh lần đầu để sắm sửa.Tôi không ăn diện, mấy em tôi cũng vậy. Chúng tôi sắm sửa vừa phải đủ để thành cô giáo gọn gàng lịch sự.
Nhà tôi ở khu gia đình Công chánh BMT, mái tôn, vách ván, chị em không có phòng riêng. Nhưng chúng tôi cũng không lưu ý tới. Có chàng Không quân tán Phượng ghé qua nhà một đêm, chê nhà chúng tôi nghèo và đi biền biệt. Chúng tôi cũng không để ý điều này, vì biết nhà mình nghèo, không đòi hỏi gì hơn, nhưng khách cũng không thiếu mặt ngày nào !

Sau đó má mở thêm quán cho thuê truyện, thì anh hùng khắp nơi đều tới thuê truyện, luyện chưởng. Có giáo sư đi SÀIGÒN mua giùm truyện chưởng mới cho kịp tiếp theo.(thời của CÔ GÁI ĐỒ LONG, ANH HÙNG XẠ ĐIÊU...)
Ba má tôi thỉnh thoảng cũng cải nhau vì kinh tế gia đình, nhưng rồi má tôi nhịn, vì ba tôi nóng. Đến khi ba tôi im thì má tôi bắt đầu mở máy, nói năng có đầu đuôi ba tôi ngồi im chịu trận và luôn luôn kết luận một câu : Phải chi mạ mi chịu khó đi học hồi nhỏ thì bây giờ đã thành trạng sư ! chúng tôi cười góp và không dám có ý kiến.

Cuộc sống của chúng tôi tuy bình lặng nhưng thỉnh thoảng cũng có những cơn sóng ngầm, làm má tôi cũng lo lắng buồn phiền, và tôi là người đứng ra gánh mọi chuyện thay má. Tôi thấy những khó khăn của một gia đình đông con, nhất là đông con gái, có khi không kiểm soát nổi. Dù chúng tôi chỉ ăn và học, làm việc trong nhà. Tôi là chị cả, giỏi tài điều khiển, chứ không làm gì hết . Tôi chế biến ra một thời khoá biểu hàng tuần, người nào việc nấy và cứ vậy lập lại suốt quanh năm. Ai đi chợ, ai nấu ăn, ai đưa em đi học, chúng tôi đã lớn, tự lo giặt áo quần, Ba má thì có thêm người giúp việc.
Rồi tuần tự chúng tôi đi lấy chồng. Thế hệ của chúng tôi so với thế hệ của ba má thì chúng tôi may mắn ,sung túc hơn nhiều. Ngày xưa, có những lần gia đình tụ họp vào dịp lễ NOEL hay TẾT,  Ba thỉnh thoảng kể lại chuyện cuộc đời của BA hồi còn nhỏ. Có những điều tôi nghe rồi quên mất, nhưng mấy em tôi thì nhớ .

Sau ngày ba tôi mất, em gái tôi dọn dẹp đồ đạc trên gác, tình cờ nó tìm được một bức thư của ba tôi viết lại cho cho 4 đứa em gái THU MINH, NGỌC LAN, NHƯ MAI và KIM CHI. Thời gian viết thư này chúng tôi đoán là sau 75 (vì ba không ghi này tháng),khi ba đi làm ở BUÔN RAY, có lẽ những đêm buồn nhớ nhà ba chong đèn ngồi viết. Không có tên những đứa lớn ,vì chúng tôi đã lấy chồng, mỗi đứa mỗi nơi ...

Tôi nói qua một chút về đại gia đình chúng tôi. Thật ra tôi không biết rõ là Ba tôi có nhiều cháu chắt như vậy. Ngày đưa ba tôi đi Nhatrang thiêu thì PHƯỜNG, KHÓM đến đưa tiển và đọc về quá trình sinh hoạt của ba tôi cũng như khen ngợi một gia đình VĂN HÓA cuả PHƯỜNG TỰ AN...Tôi mới biết là ba tôi có tất cả hơn 65 con cháu.
Ba tôi gốc người QUẢNG TRỊ (bên ông nội), nhưng từ 2 tuổi đã được bà nội tôi đem về nuôi ở VỸ DẠ -HUẾ . Bà nội tôi vốn là một CÔNG NỮ của PHỦ TUY LÝ VƯƠNG .
Ba má tôi có tất cả 15 người con chính thức . Chị tôi là con của bà thứ nhất. Tôi là con đầu lòng của má tôi. Ba tôi kể lại cuộc hành trình của ông cho cả nhà nghe và má tôi cũng xác nhận là đúng chứ không thêm bớt màu mè. Ba tôi học ở HUẾ cùng thời, cùng lớp với ông CÙ HUY CẬN. Ba tôi ở HUẾ lúc 2 tuổi. Bà nội tôi trước khi về làm dâu QTRỊ thì là vợ của một ông quan dòng họ TRẦN QUANG DIỆU. Một tháng sau bà nội tôi không chịu nỗi sự khắc khe của gia đình này, nên xin về ! và lịch sử lập lại, mấy đời sau tôi lại vào làm dâu giòng họ này và cũng đắng cay. Lúc bấy giờ trong phủ đông đàn bà con gái quá, nên nhà vua ra lệnh cho gả mấy cô tôn nữ ra ngoài kết hôn với dân...ông nội tôi lúc đó con nhà giàu chỉ ăn chơi nên phá hết gia sản, bà nội tôi nghèo quá không nuôi con được, nên phải xin về lại phủ để nhờ giúp đỡ. Bà nội tôi có 2 chị em, bà là CÔNG NỮ VĨNH NIÊN, chị là CÔNG NỮ DI NIÊN là mẹ của ông PHẠM KHẮC HOÈ một thời danh tiếng, giàu có ở SAIGON, mà tôi gọi bằng bác. Bà nội tôi là con gái của ông TUY LÝ VƯƠNG, ông hoàng thứ 35, con vua MINH MẠNG. Hồi đó mấy cô công nữ mà làm dâu bị mẹ chồng đì thì có nước xin về, chứ không chịu khổ nỗi.

Khi ông nội tôi mất ở QT,bà nội tôi không làm gì có tiền để nuôi con, nên đem con mới 2 tuổi về lại phủ.
Đây là bức thư của ba viết cho các em sau 75.(tôi muốn để nguyên nét chữ của ba nhưng không in được)

Tóm tắt sơ lược cuộc đời ông NGUYỄN HẢI CHÂU , sinh năm 1914 ,tại MỸ CHÁNH ,QUẢNG TRỊ.

Chuyện xưa cảm động
Thân tặng các con :Thu Minh,Ngọc Lan,Như Mai và Kim Chi ,

Ngày xưa, ngày xửa, ngày xừa, ở nhà quê có một chú bé ra chào đời, tuy có cha, nhưng cha mất sớm, tên gọi Nguyễn văn Minh, cha mất khi chú bé mới 2 tuổi .Thế là cậu Minh mồ côi cha khi mới vừa 2 tuổi, nhà nghèo, không đủ ăn, lại gặp năm mất mùa. Bà mẹ còn lại duy nhứt một đứa con, rất thương yêu con, muốn con có sửa bú thì mẹ cần có ăn, bà mẹ cố gắng làm lụng vất vả nhưng cái cảnh nghèo đói vẫn theo sát bên người, không tiền, không gạo, bà mẹ phải chịu tủi nhục đến xin vay một ít lúa tại nhà ông Bác họ giàu có dư dã với vẽ khúm núm thưa trình:
- Xin bác thương cháu cho tôi vay một ít lúa, để có cháo rau qua ngày, đến khi gặt hái tôi sẽ đi làm đi mót về trả lại bác.
Với vẽ mặt dửng dưng ,ông bác trả lời:
- Lúa đâu còn mà cho mượn (tuy nhiên lúa của ông đầy tra, đầy lẫm)
Buồn cho số kiếp cơ hàn, không người giúp đỡ nên phải quay về với ngoại, nơi mà người ta thường gọi là VỸ thôn.
Ngoại tuy danh giá có thật, nhưng cũng chẳng dư dã, may ra đủ ăn.
Giao con nhờ ngoại coi sóc, rồi bà mẹ ấy đi tìm việc làm, để nuôi mẹ lẫn con.
Cái việc mà bà mẹ làm, bề ngoài thì có vẽ giúp đỡ bà con khi thiếu người giúp việc, song thật sự ra mà nói thì không khác người ở đợ, rửa chén, nấu ăn cho người bà con có nấu thầu cơm tháng cho học sinh.

Lần lửa 3 năm qua cậu Minh đã được 5 tuổi . Có lần bà mợ bên ngoại cho cậu Minh một miếng chả để ăn với cơm, theo bản tính chân thật bé Minh trả lời :
- Khôn, tui khôn ăn chả mô, tui chỉ ăn cơm với mói bạc thôi ( tiếng nói nhà quê)
Xung quanh người ta nghe vậy đều cười vang, trong tiếng cười có lẫn sự cảm động cho cái cảnh nghèo đến nỗi không còn biết đến món ăn thứ hai, chỉ có mói với mói mà thôi.(mói=muối)

XXX

Ngày bà TÙNG từ điện Phụng Tiên đi xe kéo về thăm mẹ ở phủ ba cửa (phủ TUY LÝ), có vẽ se sua dễ chịu, quần trơn áo cặp, không còn vẽ tiều tụy như hồi ở quê mới vào.
Bà Tùng (?) ấy tức là mẹ của cậu Minh, mà Minh năm nay cũng được 9 tuổi rồi theo mẹ vào ở Phụng Tiên sáng đi học tối về.
Phụng Tiên điện là nơi thờ cúng các ông vua đã thăng hà và cũng là nơi để nuôi các bà cô trong giòng dõi nhà vua (Tôn thất).

Cậu Minh được mẹ cho đi học chữ Hán, vở lòng là bộ TAM TỰ KINH, học được vài năm, chữ nghiã chưa đi đến đâu, lại có một sự quyết định khác do bà ngoại cuả Minh muốn, vì ngoại của Minh đương ở tại chùa của PHỦ , là cho Minh xuất gia làm điệu hôm mai ê a công phu hai buổi theo Phật. (chuà Phước Huệ ).
Nợ trần chưa dứt, một buổi nào đó khi Minh đã được 13 tuổi, có ông anh cô cậu ghé viếng cảnh chùa, thấy Minh ông thương, ông xin cho Minh theo ông để ông cho học hành theo thời đại...(ông ƯNG THIỀU ). Rồi Minh trở nên người hữu dụng cho đến ngày nay.
Có một điều Minh rất ân hận là khi làm ăn khá thì mẹ Minh lại qua đời. Mẹ Minh chưa được hưởng một chút gì là sung sướng trong cuộc đời của bà.
Đức hi sinh cao quý của mẹ Minh làm sáng tỏ cho lòng Minh. (1)....
Vậy các con hãy chiếu theo gương đây...và nhớ mãi mãi đừng quên.
(1) hồi đi học chữ Hán ,ông thầy đặt tên MINH. Khi đi học với ông đốc ƯNG THIỀU (cha chú VỤ, các o Phùng Mai, Phùng Khánh...) đặt lại tên CHÂU, còn HẢI là tên ở làng.

Bây giờ thì tôi hiểu tại sao ba tôi chỉ viết cho 4 đứa em gái, trong thời kỳ này chị em chúng tôi phải lo cho cuộc sống gia đình, các em gái bị hụt hẩng, phải tìm sống trong nghèo khổ đói khát, vào các buôn làng lao động, ngoài tầm tay của cha mẹ...